Tiroit bezi dediğimiz gırtlağın önünde bulunan iç salgı bezi sadece lyme hastaları için değil aslında herkes için oldukça önemli. Çünkü çalışmasının ayarı bozulduğunda hipertiroidi, hipotiroidi, graves, guatr, haşimato gibi isimlendiren pek çok hastalığa sebebiyet veriyor. Lisede vücudumuzun orkestra şefi olduğunu öğrenmiştik bir de kelebek şekli ile aklımda kalan bu salgı bezi varlığını aslında unuttuğum bir organdı. Ancak sonra öğrendim ki lyme durumunda yakın takipçisi olmak gerekiyormuş. Sağ olsun Marty Ross bu konuda epey kapsamlı bir makale yayınlamış. A4 kağıdında yaklaşık 15 sayfa tutuyor 😅 Şöyle bir göz gezdirdim. Oldukça önemli buldum; şunu bir çevireyim dedim ve eğlence başladı. Sıcak yaz gecelerinde tiroidi anlamaya çalışmak temalı bu yazıyı okumak isterseniz çayınızı kahvenizi alın, not kağıdınızı hazırlayın. Okuduktan sonra neler öğreneceksiniz başta lyme hastalığında tiroid değerleriniz normal olsa bile aslında tiroid hastası olabileceğinizi, tiroid parametrelerinin neler olduğunu, doktorlarımızdan hangi tiroid testlerini istememiz gerektiğini, bu testlerin nasıl yorumlanabileceğini, tiroitteki aksaklıkların vücudumuzda yaratabileceği semptomları, bu konuda tedavi protokollerinin neler olduğunu, ilaçlar yanında kullanılabilecek takviyeleri ve daha pek çok önemli detay bilgiyi.
Orijinal link için T I K. Başta bazı temel bilgileri belirtmeliyim ki makale daha kolay anlaşılsın. Tiroit bezinden hormon salınımı beyin tarafından salgılanan TSH hormonu ile kontrol edilir. T3 ve T4 hormonları ise tiroit bezinden salgılanır. T4 hormonu daha fazla salgılanır. İhtiyaç halinde özellikle karaciğer ve diğer organlarda T3 hormonuna dönüşür. Bu hormonlar kanda proteine bağlı olarak bulunur, çok azı serbest dolaşır. serbest dolaşan hormon, hücrelere girerek etki gösterir.Tiroit hormonları ile metobolizma düzenlenir.Tiroit bezi adeta vücudun iç termostatıdır.Vücutta kalori yakımı ve metabolizma hızını kontrol eden hormonları düzenler. Kemik gelişimi, cinsel organların gelişimi, anne karnındaki bebeğin büyümesi üzerine olumlu etkileri vardır.İştah, vücut ağırlığı, kan yağları, enerji üretimi tiroit hormonları tarafından kontrol edilir. Hipotiroidide tiroit bezi az çalışır ve tiroit hormonları az üretilir. Temel belirtileri yorgunluk, halsizlik, enerji azalması, hareketlerde yavaşlama, unutkanlık, depresyon, çok uyuma, soğuğa hassasiyet, kur deri ve kuru saç, saç dökülmesi, ödem , kabızlık, ses kalınlaşması, guatr, nabız sayısının azalması, libido düşüklüğü, kısırlık gibi belirtilerdir. Bu belirtilerden birkaçı ya da tamamı olabilir. Yapılan kan tahlillerinde T3 ve T4 tiroit hormon değerleri düşük çıkar. Yetersiz çalışan tiroit bezini çalışması için uyaran TSH ise yüksek bulunur.
Neyse makaleye geçelim 👇
Neyse makaleye geçelim 👇
🍀 🍀 🍀
LYME VE HİPOTİROİDİZM
HİPOTİROİDİZM. EN İYİ TESTLER, İLAÇLAR VE VİTAMİNLER
Bu yazım diğerlerine göre
daha uzun. Çünkü içinde Lyme' de hipotiroidizmin çok ayrıntılı bir analizini
yapıyorum. Bu nedenle okudukça sabırlı olun. “Ne yapmalı” kısmı ise
yazının en sonunda. Fakat önerilerimi
anlamak için, çoğu doktorun tiroid hastalığına yaklaşımının Lyme da neden
çalışmadığını anlamak zorundasınız. Bu makalenin çoğunu, Lyme hastalığında
görülen tiroid hastalıkları hakkında eğitim verdiğim tıbbi kurumlara sunduğum
bir yazıdan düzenledim. Bu yazıda şunları gösteriyorum:
ø Çoğu doktorun takip ettiği güncel hipotiroid kılavuzları Lyme
hastalığında çalışmaz;
ø Lyme hastaları, tek başına TSH ve T4 testi kullanılarak bulunmayan
periferik tiroid bozukluğuna
sahiptir;
ø Tiroid semptomları önemlidir ve Lyme
hastalığında sıklıkla düşük tiroid olup olmadığını belirlemek için testten daha
güvenilirdir;
ø Normal tiroid testi olan bir kişi bile kendi “normal” tiroid
seviyelerine göre düşük tiroide sahip olabilir;
ø Kapsamlı tiroid testi TSH, serbest T4, serbest T3, ters T3 ve TPO
antikorlarını içermelidir;
ø Pek çok kişi için dessicated
(kurutulmuş) veya armour tiroid
en iyi ilaçtır;
ø Düşük doz naltrekson
(LDN),
Hashimoto adı verilen düşük tiroit tipi için çok yararlıdır;
ø Selenyum, çinko, D vitamini ve
toksik olmayan iyot seviyeleri yardımcı olur.
Eğer doktorunuzun burada
önerdiğim gibi Lyme hastalığındaki düşük tiroidinizi teşhis edip tedavi
etmesini istiyorsanız, gerekirse bu makaleyi yazdırın ve doktorunuza verin. Burada
önerdiğim gibi yeni tedaviler kullanan hekimlerin sevdiği gibi yazı çok
sayıda referans içermektedir.
ARKA
PLAN (Background)
Hipotiroidizm, düşük tiroid hormonlarının
klinik ve biyokimyasal sonucu ve doku -organ sistemleri üzerindeki
etkileridir. (1) Seste değişiklik, kuru cilt, kalitesiz saç, soğuğa karşı
hassasiyet, yorgunluk, kas krampları, kabızlık, depresyon, yavaş düşünme, zayıf
hafıza ve adetlerde değişiklikler gibi çeşitli belirtilere sahiptir. (2,3) Gecikmiş ayak bileği tendon refleksleri, artan kilo ve kuru cilt
dahil olmak üzere bir dizi semptomu vardır. (2,3) Laboratuvar
anormallikleri arasında şunlar bulunabilir: yüksek
tiroid uyarıcı hormon (TSH), düşük T4 , T3 , serbest T4 (fT4), serbest T3 (fT3), yükselmiş ters T3 (rT3) ve
düşük fT3/fT4 oranı. (1,2,4)
Bu yazıda hipotiroidizmin
tanı ve tedavisi için güncel kılavuzları
irdeliyorum. Bu kılavuzların varlığı, bu hastalığın nasıl teşhis edileceği
ve tedavi edileceği konusunda bir fikir birliği sağlasa da, büyük bir ihtilaf ve bu nedenle klinik
yargıya yer kalır.
Sadece TSH düzeylerine ve serbest T4 seviyelerinin ölçümüne dayanarak bir kısım insan için sadece T4 yerine koyma tedavisini kullanarak herkese uyan tüm popülasyon-temelli yaklaşımı öneren bir bilim ve klinik deneyim kitlesi vardır ve yeterli değildir.
Bu yazıda, bilimi gözden
geçiriyorum ve uygulamam için farklı bir yaklaşım öneriyorum. Bu, insanları PERİFERİK HİPOTİROİDİZM olarak bilinen
bir durum için tedavi etmeyi gerektirir.
GÜNCEL
HİPOTİROİD KILAVUZLARI (Current Hypothyroid Guidelines)
2012 yılında Amerikan Klinik Endokrinologlar Derneği
(The American Association of Clinical Endocrinologists) ve Amerikan Tiroid Derneği (American Thyroid Association)
yetişkinlerde hipotiroidizm için klinik uygulama kılavuzları yayınladı (AACE / ATA Guidelines) (4) . Bu kurallar şu sonuca varmaktadır:
“Bir serum tirotropin
(thyrotropin-TSH), ayakta tedavi edilen klinik vakaların büyük çoğunluğu için
birincil tiroid disfonksiyonu için en iyi tarama testidir. Standart tedavi
L-tiroksin (L-thyroxine) ile ikamedir (hormon replasmanı). Serum tirotropin 10
mIU / L'nin altında olduğunda subklinik hipotiroidiyi tedavi etme kararı
bireysel hastaya göre uyarlanmalıdır.”
Bu kılavuzlar hipotiroidizmin tedavisinde besin
takviyelerinin kullanımını desteklememiştir.
Ancak, kılavuzları
yayınlarken yazarlar şöyle demektedir:
“Kılavuzlar, tüm uygun
yaklaşımları veya yöntemleri kapsamaz veya başkalarını hariç tutmaz. Kılavuzlar
bir bakım standardı oluşturmaz ve belirli sonuçlar garanti edilmez. Tedavi
kararları, sağlık hizmeti sağlayıcılarının bağımsız kararına ve her bir
hastanın bireysel koşullarına göre yapılmalıdır. Bir kılavuz, belirli
hastaların teşhisinde ve tedavisinde hekim kararının yerini almayı
amaçlamamaktadır….”
Avrupa Tiroid Derneği (The European Thyroid Association),
hipotiroidizm tedavisinde T4 ve T3' ün kullanımı ile ilgili 2012'de
kılavuzlar (ETA Guidelines) yayınlamıştır. (1) ETA Kılavuzları, T4 / T3 kombinasyon tedavisinin
deneysel kullanımını önermiştir. Bu öneri, sadece T4 ile tedavi edilen kişilerin %
5 ile %10' unun T4' te iken düşük tiroid semptomları göstermeye ve düşük T3/T4
oranına sahip olmaya devam ettiklerine dair kanıtlara dayanmaktadır. ETA,
kombinasyon tedavisi için artan hasta tercihini ve düşük tiroid semptomlarının
gelişimine dair kanıtları değerlendirdi.
Bunu takiben, Amerikan Tiroid Derneği (ATA), kombinasyon tedavisi hakkındaki
verileri gözden geçirdi ve 2014 yılında güncellenmiş kılavuzları yayınladı (ATA 2014 Kılavuzları). (2) ATA, tek başına T4 tedavisi ve
kombinasyon tedavisinin potansiyel yararları hakkında daha fazla araştırma
önerdi. ATA ayrıca, T4 /T3 tedavisinin bu formdaki kombinasyonu için doğru
tavsiyelerde bulunmak üzere araştırma eksikliklerini göstererek tiroid
ekstraktları ile (dessicated thyroid) tiroid replasmanının kullanımının
araştırılmasını önermiştir. Bir araştırma çalışmasına göre endokrinolog
testlerinin % 22 sinde T3 değerleri biokimyasal olarak ötiroid (normal işleyen
tiroid bezi) olmasına rağmen hastaların semptomları devam etmektedir. Bu
araştırma ayrıca endokrinologların % 3,6 sının T4'e ek olarak T3'ü kullandığını
göstermiştir. (5)
TİROİD ÜRETİMİ (Thyroid Production)
Tiroid bezi T4, T3 ve çok az miktarda ters T3 (rT3) üretir. Tiroid tarafından üretilen tiroid hormonunun yaklaşık % 90'ı T4 tür
ve %10' u T3' tür. T3'ün yaklaşık % 80'i T4'ün T3'e periferik dönüşümünden gelir.
Periferik dönüşüm hem hücreler arası hem de hücre içidir. (2) T4, T3 için bir prohormondur ve metabolik olarak aktif değildir. Deiyodinaz enzimlerinin etkisi ile dokularda periferal olarak T4, T3 e veya rT3'e dönüştürülür. T3 hücre içinde metabolizmayı kontrol eder.
Stres ve hastalık dönemlerinde daha fazla T4, rT3'e yol değiştirir. Hem T3 hem de rT3, deiyodinaz enzimleri
tarafından inaktif olarak kabul edilen T2' ye
inaktive edilir.
rT3'ün T3'ün periferik üretimi için bir fren olduğu düşünülmektedir.
Stres metabolizması altında, artmış rT3 üretimi yoluyla azalmış T3 seviyesi
ile birlikte normal T4 ve TSH seviyeleri ile sonuçlanacak şekilde koruyucu mekanizma
olarak yavaşlatır. Aşırı bir durumda bu Ötiroid
Hastalık Sendromuna (Euthyroid Sick Syndrome) yol açar. (6)
Serum T3 seviyeleri ayrıca hücre zarındaki
spesifik tiroid hormon taşıyıcıları ve tiroid hormonunu lokal olarak aktive
eden veya etkisiz hale getiren hücresel deiyodinazlardan da etkilenir. (7) Ve spesifik dokuların tiroid hormonunu nasıl
kullandığına dair geniş bir varyasyon vardır. Örneğin, karaciğer deiodinaz tip I açısından zengin iken beyin
deiodinaz tip 2 açısından zengindir. ETA notları :
“Hipotiroidizmde karaciğer D1 aktivitesi azalır ancak beyin D2 aktivitesi
artar. Bu tür dokuya özgü
düzenleyici mekanizma, tüm hipotiroid dokularında tiroid hormon
konsantrasyonlarının eşzamanlı olarak normalleşmesini tehlikeye atabilir. (1) ”
Bunun
anlamı, tek başına TSH ve T4 testlerine güvenmek, periferik hipotiroid
hastalığını kaçırabilir. Doku deiyodinazlarındaki farklılıklar, T3 hücresel
nakil mekanizmalarındaki farklılıklar ve T3'ün rT3'e dönüşümündeki
farklılıklar, niçin TSH ölçümünün tek
başına veya T4 ölçümleriyle uyumlu olarak
hücre içinde ve hücre çevresi içinde veya farklı organlarda olan biteni
nasıl da kaçıracağını açıklayabilir. Böylece
insanlar TSH ve T4 normal olsa bile hipotiroidiye sahip olabilirler.
ETA Kılavuzları, kusursuz olmak için, kronik hastalık,
ilişkili otoimmün hastalıklar ve tiroid otoimmünitesi hakkında bilinç nedeniyle
semptomların ortaya çıkabileceğine dikkat çeker. (1)
Benzersiz
Hasta Nüfusum(My Unique Patient Population)
Pratikte tedavi ettiğim hasta kitlesi için tek başına T4'ü
ikame ederken (hormon replasmanı) TSH ve T4 testlerine güvenen mevcut standart,
iyi sonuç vermemektedir. Bu çeşit
kılavuzlar, hastalığa özgü popülasyonlar için yapılan çalışmalardan ziyade
geniş popülasyon tabanlı çalışmalara dayanmaktadır. Örneğin, Lyme hastalığı
olan insanlar için tiroid hastalığına bakan hiçbir çalışma yoktur.
Benim uygulamalarım Lyme hastalığı, post Lyme sendromu, küf toksisitesi hastalığı,
fibromiyalji ve kronik yorgunluk
sendromu gibi ciddi zahmetli hastalıkları olan insanların tedavisine
odaklanmaktadır. Bu hastalıkları olan hastaları tedavi etmeden önce, yukarıda
tartışılan kılavuzlarda önerilen yaklaşımı kullanarak hipotiroidizmi tedavi ederim.
Öncelikli aile bakım pratiğim için iyi klinik sonuçlarla oldukça iyi çalışan bir
yaklaşım buldum.
..
Çeşitli yönergelerin geliştirilmesi için kullanılan
çalışmaların gözden geçirilmesinde, TSH ve T4 normal olsa bile periferik
dokulardaki T3 e ne olduğunu anlamak için düzenli olarak gördüğüm koşullara
sahip hastalara odaklanan hiçbir çalışma yoktur. Bununla birlikte tiroidin hangi
formülasyonunun biyokimyasal olarak veya semptomların giderilmesinde en iyi
sonucu sağladığını test eden herhangi bir çalışma da yoktur. Bununla
birlikte, mevcut kılavuzlar ve bilimin yanında klinik deneyime de güvenmem
gerekir. Bu nedenle, hastalarımın adına, TSH, fT4 ve tek başına T4'ün sınırlı
tedavi modelinin ötesinde çalışarak daha iyi bir yaşam kalitesi yaratmayı
sağlayacak şekilde başarılı bir şekilde çalışıyorum.
Lyme hastalığının inflamatuar sitokinleri arttırdığı
iyi bilinmektedir. Küf toksisitesi ayrıca aşırı sitokinleri de tetikler. (8)
Fibromiyalji de bu etkiyi gösteriyor. (9) Artan
seviyelerde sitokinler fibromiyaljili hastalarda depresif aktif tiroit hormonu
T3 düzeyleri ile ilişkilidir. Tiroid hormonlarının periferik metabolizması ile
ilgili bir makalede, Kelly, Ötiroit Hastalık Sendromunda (Euthyroid Sick Syndrome) çeşitli sitokinlere bağlı olarak artan rT3 seviyelerini ve azalan
T3 seviyelerini gösteren ve diğer strese sebep olan yaşam koşulları durumunda
normal TSH ve T4 ile birlikte düşük periferik T3 üretildiğini gösteren
araştırmaları yayınlamıştır. (6) Bu nedenle bazı
hastalarımda sitokin fazlalığına bağlı olarak periferal hipotiroidizm olması
veya hastalığın duygusal veya fiziksel stresine benzer başka mekanizmalar
nedeniyle T4'ün aktif T3'ten ziyade rT3' e çevirmesi muhtemel olabilir. Bu
hastaların normal TSH ı ve fT4 ü olurdu.
ETA kılavuzları notu:
“Doku
heterojenitesi nedeniyle, hipofiz TSH sekresyonu diğer hedef dokularda olanları
yansıtmayabilir ve bu nedenle tek başına serum TSH'si, tiroid hormon
replasmanının yeterliliği için iyi bir marker(belirteç) olmayabilir.”
Bu nedenle hastalarımda normal TSH ve T4
düzeyleri periferik hipotiroidizm durumunda ortaya çıkabilir.
Periferik olarak neler olduğunu anlamanın başka bir yolu da, rT3, tT3/rT3 ve ft3/ft4 dahil olmak
üzere çeşitli periferik markerları ölçmektir. (10)
Tiroid
İlaçlarının Türleri (Types of Thyroid Medication)
Dört farklı
tiroid ilacı vardır. En eski tip domuzdan elde edilen desiccated
(doğal kurutulmuş) tiroid (armour thyroid veya Naturethroid) dir. İlaç
firmaları ayrıca sentetik T4 ve T3 üretmektedir. T4 ve T3'ün bir hap içinde
bir araya getirilmesi mümkündür. Bazıları, bir azınlık olmasına rağmen, desiccated (doğal kurutulmuş) tiroidin kullanımını
savunmaktadır. Bu birkaç nedenden dolayı:
ø Kurutulmuş tiroid, insan tiroid bezi tarafından
salgılanan tüm bileşikleri içerir.
ø T4, T3, T2 ve T1 içerir. T1 ve T2'nin şu anda açık
olmamakla birlikte bazı işlevlere sahip olmaları mümkündür.
ø Faydalı fonksiyonlara sahip olabilen tiroglobulin
(thyroglobulin) ve glandular bileşiği (glandular content) içerir. (10)
ø Ayrıca sınırlı sayıda araştırma, bazı hipotiroidli
hastaların yalnızca T4 tedavisine
kıyasla eşit veya daha iyi sonuçlarla dessicated (kurutulmuş) tiroid kullanmayı
tercih ettiklerini göstermektedir. (11)
Kurutulmuş tiroidin T4 tedavisine karşı etkinliğinin
değerlendirilmesindeki problem uzun süreli çalışmaların olmamasıdır. ATA 2014
Kılavuzlarına göre “Kurutulmuş (desiccated)
tiroid ekstresinin uzun süreli
kullanımına dair yayınlanmış sonuçlar yoktur.” Yukarıda bahsedilen dessicated (kurutulmuş) tiroid
üzerine yapılan Hoang ın çalışması, katılımcıların bir ilacı 16 hafta süresince
aldığı ve daha sonra 16 haftalık süre boyunca diğer ilacı aldığı çaprazlanmış sadece 32 haftalık bir randomize
çift kör çalışmasıydı.
Diğer taraftan, yayınlanan kılavuzlardaki çoğunluk
görüşü, kurutulmuş tiroid kullanımına karşıdır. T3 bileşeninin, kısa süreli hipertiroidiye yol açabilecek kısa bir yarı ömre sahip olduğunu düşünüyorlar. Kurutulmuş
tiroiddeki T4 ün T3 e oranı 4.2 ye 1
iken insan tiroid bezindeki salgı oranı 14 e 1'dir. (1) Ancak,
kurutulmuş tiroid kullanarak T3 riskini değerlendiren yapılmış hiçbir çalışma
sonucu yoktur. Nitekim dessicated tiroide karşı öneriler, bilim
temelli olmaktan ziyade kanaat temellidir.
Sentetik T4,
7 günlük
uzun bir yarı ömre sahiptir. T3'ün yarı ömrü ise bir gündür. Uzun
yarılanma ömrü nedeniyle T4 ün günde
1 kez dozlanmasına izin verilir. Daha istikrarlı seviyeleri korumak için, T3'ün ise günde 2 kez dozlanması
önerilir. (1,2)
T4 monoterapisiyle ortaya çıkabilecek problemlerden
biri, TSH ve T4 seviyeleri normal olduğunda ortaya çıkan düşük ve iyice düşük T3 seviyeleridir. Ayrıca, TSH normal
olduğunda, T4 tedavisinde hipotiroidizm semptomlarının % 5-10'unun kaldığı
belirtilmektedir.
ETA Kılavuzlarının kombinasyon tedavisi için
geliştirilmesinde, araştırma ekibi, T4 ve T3'ün kombine tedavisine karşı T4'e
ün tek başına kullanımını içeren tedavinin sonuçlarını tek başına inceleyen 13
çalışmayı gözden geçirdi. Çalışmaların hiçbiri replasman tedavisi için
desiccated (kurutulmuş) tiroid hormonu kullanmamıştı. Not olarak, bu
çalışmalarda olumsuz sonuçlarda hiçbir fark ortaya çıkmamıştır. Diğer bir
deyişle, T4 ile birlikte T3'ün kullanılması güvenli görünmektedir.
Araştırma ekibi,
aşağıdakilerin bazılarında ya da hepsinde daha iyi sonuçlara ilişkin
çalışmaların 3'ünde kanıt bulmuştur : yaşam
uzunluğunun kalitesi , duygudurum, biliş ve tiroid semptomları. 13 çalışma
katılımcısının 7 sine T4/T3 kombinasyon tedavisini tercih edip etmedikleri
sorulmuştur. Bu 7 hastanın 6 sı tedavi tercihi için izlendi. 1 çalışmada
ise, çalışmada kullanılan nispeten yüksek T3 dozu nedeniyle çok fazla
hipertiroid yan etkisi görüldüğü için çalışma dışı bırakılmıştır. Kalan 6 çalışmada
katılımcıların % 48'i T4/T3 ile kombinasyon tedavisini tercih ederken, %
52'si tercih etmemiştir. Bu çalışmalar, bazılarında klinik olarak kombinasyon
tedavisini kullanarak daha iyi bir sonuç olduğunu göstermektedir. Ayrıca bazı
hastalar da bu tedaviyi tercih ediyor.
Selenyum
Selenyum tiroid
üretimi için gerekli olan temel bir mineraldir. T4'ten T3 üretmek için
kullanılan deiyodinaz enzimleri,
selenoproteinlerdir. Randomize, plasebo kontrollü kör çalışmaların meta
analizleri ve Hashimoto tiroiditi olan hastaları içeren prospektif çalışmaların
sistematik olarak gözden geçirilmesi, selenyum
desteğinin yararlı olduğunu göstermektedir. Bu gözden geçirme, 3 aydaki TPO antikorlarının duygudurumun ve semptomların
klinik semptomlarının iyileşmesi ile azaldığını göstermektedir. (12). Literatürde yaygın kabul gören
takviye dozu günde 200 ug dir. (13)
Düşük Doz Naltrekson (LDN)
Naltrekson, bağışıklık sistemini modüle ederek otoimmün hastalığa
yardımcı olabilecek bir opioid reseptör blokerdır (engelleyici). Kanıtlar, opioidlerin bağışıklık hücrelerinin
gelişimini, farklılaşmasını ve işlevini değiştirdiğini ve hem doğuştan gelen
hem de uyarlanabilir sistemlerin etkilendiğini göstermektedir. (14,15)
Otoimmün hastalıkların iyileştirilmesine bu yardımcı olmalıdır.
Düşük doz naltrekson (LDN) “düşük” olarak geçer, çünkü hekimlerin narkotik bağımlılıkları
(veya aşırı doz) ve alkolizm problemi olan kişilerin tedavisinde
kullandıklarından çok daha düşük dozlarda kullanılmaktadır. Sadece 50 mg hap
olarak üretilmektedir. Bağışıklık sistemini düzenlemek için kullanıldığında,
günde 1.5 ila 4.5 mg olarak dozlanır.
İlaçları kendi bünyesinde yapan eczaneler, 50 mg hapı ezerek ve düşük dozda 1.5
ila 4.5 mg haplara bölerek düşük dozlarda naltrekson üretebilirler.
Düşük dozlarda LDN, 4 saat geçici olarak opioid
reseptörlerine bağlanır. Ablukayı algılayan vücut, bunun üstesinden gelmek için
daha fazla endorfin ve enkefalin
üretir. Teoride, artan endorfinler ve enkephalinler daha sonra bağışıklık
sistemini düzenler.
Fibromiyalji, multipl skleroz ve Crohn hastalığında
yardımcı olduğunu gösteren sınırlı bir bilimsel çalışma vardır. (16,17,18)
Hashimoto tiroiditi olan kişiler için neler yaptığını gösteren bir araştırma
yoktur.
Crohn
hastalığı ve Multipl Skleroz gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde LDN
tedavilerini faydalı buluyorum. Ayrıca,
Hashimoto tiroiditinin yönetiminde TPO Ab düzeylerindeki gelişmelere sebep
olduğu için ve ötiroid durumlarını
korumak için düşük tiroid ilaç düzeylerine ihtiyaç duyulmasını sağladığı için
faydalı buluyorum.
Tiroid
Testi (Thyroid
Testing)
Tiroid
Uyarıcı Hormon(Thyroid Stimulating Hormone)
TSH düzeylerinde
normal üst sınırı üzerinde tartışmalar vardır. AACE / ATA Kılavuzları 1988 ile
1994 yılları arasında yapılan Ulusal Sağlık ve Beslenme Sınavı Araştırması
III'e (National Health and Nutrition Examination Survey III) dayanarak 0.45 ila 4.12 mIU / L'lik bir TSH
aralığı önermektedir. (4,19) Ancak, 2005'te Ulusal Klinik Biyokimya
Akademisi (NACB) TSH'nin üst sınırının
2,5 mIU / L' ye düşürülmesini önermiştir. NACB önerisinde, okült otoimmün tiroid hastalığı olan sadece
ultrasonla tespit edilmiş olan kişiler, çalışılan popülasyonun sonuçlarından
çıkarıldığında TSH için normal olan üst
sınırın 2.5 mIU / L'ye taşındığını belirtmiştir. (20) TSH
düzeylerinin üst sınırı üzerinde fikir birliği yoktur. Biondi, bu
süregelen tartışma hakkında yazmaktadır ve klinisyenlerin hangi TSH düzeyini
kullanacaksa cinsiyet, yaş, fizyolojik ve patolojik koşullar, ilaçlar,
semptomları ve yaşam kalitesi gibi faktörleri de dikkate alması gerektiğini not
etmiştir. (21)
Tüm bunları dikkate alarak, genel olarak hasta popülasyonumda AACE / ATA
Kılavuzlarında önerilen 4.12 mIU / L yerine TSH üst sınırı 2.5 mIU / L
kullanarak klinik fayda buluyorum.
TSH çok düşük olduğunda da klinik sorunlara karşı
endişe vardır. Hipertiroid bir durum kardiyovasküler hastalıklara, disritmilere
ve kırıklara neden olabilir. Tayside İskoçya'da T4 uygulanan 17.684 katılımcıyı
kapsayan toplum temelli gözlemsel topluluk çalışmasında, hastalar TSH
seviyelerine göre kardiyovasküler hastalıklar, disritmi ve kırıklar açısından
incelendi. Çalışma, TSH'nin 0.03 mIU / L'ye eşit veya daha az olduğu
durumlarda bu tür hastalıklarda risk artışı gösterdi. (22) 0.03
mIU / L, AACE / ATA Yönergelerinde belirtilen 0.45 mIU / L alt sınırından daha düşük olduğu not edilmelidir.
Tayside çalışmasına ve NACB önerilerine dayanarak TSH için güvenli ve terapötik bir aralık
0.04 ila 2.5 mIU
/ L'dir. Bununla birlikte, Biondi'nin
TSH'nın üst ucu ile ilgili olarak not ettiği gibi, bir hekim diğer birçok klinik faktörü de dikkate
almalıdır.
Nüfus
Tabanlı Normal , Bireysel Normal Değildir (Population-based Normal Is Not Individual
Normal)
Çeşitli tiroid kılavuzları, bir kişinin normal tiroid
olup olmadığını belirlemek için popülasyona dayalı referans aralıklarına
güvenir. Bununla birlikte, böyle ortalamalar, bireysel hasta için normal bir
değer olmayabilir. Andersen ve meslektaşları, bir yıl içinde tiroid düzeylerini
değerlendirmek için 16 kişiyi kapsayan küçük bir çalışma yaptı. Çalışma küçük
ve dolayısıyla tekrarlanabilirliği sınırlı olsa da yararlı bilgiler sağlıyor.
Şöyle yazmış:
“Sonuç
olarak, serum T3 ve T4 için bireysel referans aralıklarının popülasyon bazlı
referans aralıklarının yaklaşık yarısı kadar olduğunu bulduk. Bu nedenle,
laboratuvar referans limitleri içinde olan bir test sonucu, bir birey için
normal olmak zorunda değildir.”
Bu bulguya göre, bir kişinin semptomlarına dayanılarak
klinik olarak düşük tiroidi olmasına rağmen,
tiroid laboratuvar ölçüm sonuçlarının popülasyona dayalı normal
sınırlarda olması mümkündür. Düşük tiroid semptomları ancak normal popülasyona
dayalı tiroid laboratuarı sonuçları olan bir kişiyi tedavi etmek, onları normal
tiroid laboratuvar aralığına taşırken düşük tiroidin klinik semptomlarını da
ortadan kaldırabilir. Gaby çalışmasında, popülasyon temelli laboratuvar
sonuçlarına sahip hastalarda hipotiroidizm tedavisine fayda sağladığını
gösteren pratiğinden birkaç örnek sunmaktadır. (24) Bu alan gözlemsel raporlar
ve küçük topluluk çalışmaları yerine daha yüksek kaliteli araştırmalara ihtiyaç
duymaktadır.
fT3, fT4, rT3, fT3 / fT4, tT3 / rT3, TPO antikorları
Tiroid hormonunun tüm durumunu daha iyi anlamak için
tiroid üretimi ve periferik durum ölçümleri kullanılabilir. Tiroid üretimi
için, ana kılavuzdaki standart TSH ve T4 ölçümünü gerektirir. T4 ün büyük kısmı
protein bağlı olup mevcut değildir. Daha iyi bir ölçü serbest T4'tür (fT4).
Periferik tiroid durumunu değerlendirmek için ETA raporu,
birleşik T4 / T3 tedavisinin yeterliliğinin belirlenmesinde fT3 ve fT4 / fT3
oranını kullanır. Popülasyon çalışmalarına göre fT4 / fT3 oranı olarak 3.1
kullanmışlardır. Lukaczer (10), Hormonlar Üzerine Fonksiyonel Tıp
Konferansı Enstitüsüne yaptığı 2017 sunumunda, 0,33' ün üzerinde olan bir fT3 / fT4 oranının normal olduğunu
göstermektedir. Bu, ETA kılavuzlarında belirtilen 3.1 lik fT4 / fT3 oranına benzer. Lukaczer ayrıca rT3 ve tT3 / rT3 oranının ölçülmesini de önerir. Uygulamadaki deneyimine
ve meslektaşları ile tartışmasına dayanarak, 6' nın üzerinde bir tT3 / rT3 oranı önerir. FT3 / fT4
oranını hesaplamak için, her iki değeri
de pmol / L'ye dönüştürmeyi unutmayın. Formüller şunlardır: fT4 ng / dl X 12.9 = fT4 pmol / L ve fT3 pg / ml X 1.563 = fT3 pmol /
l.
Son olarak en az bir kez TPO antikorlarını (TPO Ab) ölçtürün. Hipotiroidizmin önde gelen nedeni Hashimoto tiroiditidir. Aynı
zamanda ABD'de en yaygın otoimmün hastalık ve en yaygın endokrin bozukluktur. (25)
Bu bozuklukta bağışıklık sistemi tiroide saldırır. AACE / ATA Yönergeleri,
rutin TPO testini desteklemez. Ancak selenyumun
Hashimoto tiroiditini iyileştirebileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Ayrıca,
otoimmün hastalığa yardımcı olabilecek LDN
ile deneysel bir tedavi vardır.
Semptomların
Rolü
Majör tiroid kılavuzları, tedaviye rehberlik etmek
için semptomların ve laboratuarlar sonuçlarının bir kombinasyonunu kullanmayı
önerir. Düşük tiroid semptomları düşük duyarlılığa ve özgüllüğe sahiptir ve bu
nedenle bir kişinin düşük tiroidli olup olmadığını belirlemek için tek başına
kullanılmamalıdır. Ancak, küçük bir kesitsel çalışmada Canaris, insanların 7
veya daha fazla hipotiroidizm semptomları olduğunda, yüksek TSH ile korelasyon
olduğunu göstermiştir. (26) Bu, hipotiroidiyi belirlemede semptomların pozitif
tahmini değerinin, semptomların miktarıyla yükseldiğini göstermektedir.
Tedavi: Ne zaman ve nasıl
Hipotiroidizm tedavisinin amacı, tirotoksikozdan
(thyrotoxicosis) kaçınarak semptomları, işaretleri ve biyokimyasal
belirleyicileri normalize etmektir. ETA Rehberi, hasta semptomlarını göz önünde bulundurarak, tiroid hormon düzeylerinde
düzelme ile TSH' nin normalleşmesini önermektedir. (1)
Anormal Laboratuvar Sonuçlarına Dayalı Hipotiroidizm Tedavisi
Bir diğer yaklaşım, birçok hasta için ve özellikle
benim pratik popülasyonumdakiler için daha iyi bir yaklaşım olan periferik tiroid durumunun değerlendirilmesidir.
Ancak bu, TSH
ve fT4
seviyeleri tarafından yetersiz şekilde ele alınmıştır. Bunu yapmak için fT3, fT3/fT4
ve tT3/rT3
oranlarını da dikkate alın. Hastanın ayrıca tiroid replasmanına ek olarak selenyum
takviyesi veya LDN gerektirebilecek Hashimoto tiroiditi olup olmadığını
belirlemek için en az bir kez TPO Ab testi yapın veya önceki testi gözden
geçirin.
Laboratuar testlerine ek olarak, hastanın düşük tiroid
veya belirtilere de sahip olup olmadığını düşünün. Başka bir hastalık
tarafından yeterince açıklanamayan belirtiler varsa ve eğer aşağıdaki test
sonuçları kombinasyonları varsa, genellikle hipotiroidizm için tedavi edin:
ø TSH > 2.5 mIU/l,
ø düşük fT4 veya düşük
fT3,
ø fT3/fT4 < 0.33,
ø T3/rT3 <6, veya
ø pozitif TPO Ab.
Bu Fonksiyonel Tıp Enstitüsü (Institute for Functional
Medicine ) ve Lukaczer tarafından önerilen yaklaşımdır. (10)
Normal Laboratuar Sonuçları Olsa Bile Semptomlara Dayalı Hipotiroidizm Tedavisi
Zaman zaman, laboratuvar testleri normal olsa bile,
bir hastada çeşitli hipotiroidizm belirtileri varsa, semptomları azaltmak ve
fiziksel veya biyokimyasal hipertiroidizme neden olmayarak tiroit testlerini
daha normal aralığa taşımak için tedavi edin. Bu yaklaşım, popülasyon temelli
referans aralığındaki tiroid testinin bireysel normal ile aynı olmadığını
gösteren Anderson çalışmasına dayanmaktadır. (23) Gaby’ nin uygulama deneyimi
de bu tür bir yaklaşımı destekliyor. (24)
Bu hipotiroidizm tedavi yöntemi, bilimi ve rehberlik etmek için yayınlanmış
kılavuzları kullandığım hasta popülasyonumda işe yarayan kendi gözlemlerime
dayanan klinik bir yaklaşımdır. Yayımlanan tiroid kılavuzlarının bir standart
oluşturmayı amaçlamadığını ve klinik yargıya izin verdiğini unutmayın. (4)
Kurutulmuş (Desiccated) Tiroid ile Başlayın
Tercih ettiğim form kurutulmuş (desiccated) tiroid formu (armour or Naturethroid) olup,
bir tanesinin ¼ ya da ½ si ile başlarım. Bu, AACE / ATA
Kılavuzlarında önerilen 25 - 50ug başlangıç aralığına benzerdir. 4-6 hafta içinde hastanın hala
düşük tiroidi düşündüren pek çok semptomu
ve / veya laboratuar sonuçları varsa, o zaman kurutulmuş (desiccated)
tiroidi ¼ ila ½ seviyesinde
arttırın.
Daha önce değinilen çalışmalara dayanarak kurutulmuş
(desiccated) tiroid ile başlamak tiroidin bu formu için hasta tercihi olduğunu
ve benim kendi gözlemime göre bu formun hasta popülasyonumda iyi çalıştığını
göstermektedir. Bu yaklaşımla teoride hastaların T4'e göre çok fazla T3 almaları mümkündür. Bunun olmamasını garanti
etmek için fT3/fT4 ve fT3 değerleri monitörize edilmelidir.
Amacım, semptomların çözülmesi ve 0.04 ten büyük 2.5 tan küçük TSH değeri, 0.33ten büyük fT3/fT4 değeri ile biyokimyasal ötiroid durumunu tesis
etmek. rT3 değerini laboratuar
referans aralığında tutmak ve tT3/rT3 oranını
6 dan yüksek tutmak için izleyin.
Kurutulmuş (desiccated) tiroid kullanırken, ötiroid
durumu korumak için hasta çok fazla T3
alıyorsa, kurutulmuş (desiccated) tiroid dozunu azaltın ve T4 ekleyin ya da
ETA yönergelerinde önerildiği gibi T4 ün T3 e oranı 13 e 1 olacak şekilde T4 ve
T3'ün bir kombinasyonuna geçin.
Sentetik veya Levotiroksin Kullanan İnsanlar için T3 Ekle
Eğer bir hasta, armour tiroidine başlamak istemiyorsa
ya da zaten levotiroksin kullanıyorsa ama semptomlar ve / veya laboratuar
sonuçları ETA kılavuzlarına göre düşük tiroidi düşündürüyorsa, T3'ü günde iki
kez dozlayarak T4 ve T3'ün 13 e 1 oranına yakın bir oranı sağlayacak şekilde
kombinasyona başlayın.
Örneğin, herhangi bir tiroid ilacı kullanmayan birine
günde bir kez 50ug T4 ve günde 2 kez 2.5ug T3 başlayın veya günde 1 kez 25ug T4
ve 2 kez 1.25ug'de başlayın.
Piyasada mevcut T4 levotiroksin (levothyroxine) ürünlerinin
mevcut en düşük ilaç dozu 25 ve 50ug olduğu için ve T3 triiyodotironin (triiodothyronine) ilaç
dozları 5ug ve 25ug olduğu için gerçek manada 13 e 1 oranlarına ulaşmak mümkün
değildir.
T3'ü
aşağıdakilere dayanarak kullanın:
ø Yapılan
çalışmaların tek başına T4 tedavisi uygulandığında genel popülasyonun % 5 ila 10'unun
semptomatik kaldığını göstermekte olduğu,
ø Hastaların
T3 kullanımını tercih etmesi,
ø T3
kullananlar için olumlu ilerleyen klinik sonuç,
ø T4 ile
birlikte T3 kullanıldığında olumsuz sonuç bildiren bir rapor olmaması, ve
ø Benim klinik
deneyimime göre T3 ve T4 kombinasyon tedavisinin spesifik hasta popülasyonum
için daha iyi çalıştığı
T4 Ne Zaman Yalnız Kullanılmalı
Kurutulmuş (desiccated) tiroid veya T4 - T3
kombinasyonu istemeyenler AACE / ATA Kılavuzlarının standartlarını takip
ederekT4'ü tek başına kullanmalıdır.
Selenyum, Çinko, Vit D ve İyot
Tiroid ilacına ek olarak, TPO Ab pozitif hastalar için
selenyum günde 200ug ile başlanmalıdır. Ayrıca, günde 1 kere 1,5 mg doz ile 3
aylık bir LDN denemesine de başlanabilir.Her 2 haftada bir doz ayarlanarak 4,5
mg/gün seviyesine çıkılır. Aynı zamanda
günde 15-30 mg'lık bir Çinko kullanmak, Vit D3 düzeylerini günde en az 2000IU
Vit D3 kullanarak 50-80'de tutmak yararlıdır. Ayrıca günde 150ug'de iyot
tavsiye ederim. Yüksek dozda iyot, tiroid için toksik olabilir. Bu yüzden günde
500ug üzerinde kullanmanızı önermiyorum.
Curcumin
Yukarıda bahsettiğim gibi, Lyme enfeksiyonu tarafından
tetiklenen artmış sitokinler tiroid disfonksiyonuna neden olur. Bu yüzden
sitokinleri azaltmak için günde 3 kez lipozomal Curcumin 500 mg'ı tavsiye
ederim. Bu harika bitkisel takviyenin Lyme hastalığının yönetimindeki rolü
hakkında makalemi okuyun: Curcumin
Dozlamayı
Ayarlayın
Terapötik madde (ler) e bakılmaksızın, 4 ila 6 hafta
sonra, TSH, fT4, fT3, fT3/fT4, tT3/rT3'ü
kontrol edin ve hastanın semptomlarını göz önünde bulundurun. Bu test
sıklığının AACE / ATA Rehberinde önerilenlere benzer olduğunu unutmayın.
Güvenlik
Yukarıdaki hipotiroidizm testi ve tedavisi yaklaşımı
ETA, ATA ve AACE' nin önerilerinin ötesine geçer. Oluşturulan kılavuzlar tedavi
kararlarını yönlendirmek için temel olarak T4 tedavisi ve TSH, fT4 ve semptomların
takip edilmesini gerektirmektedir. Daha önce de bahsettiğim gibi, AACE / ATA Kılavuzları
için T3'ün eklenmesiyle ilgili 13 çalışmanın değerlendirilmesi, tek başına T4
tedavileri üzerinde T3 kombinasyonunun kullanılması halinde istenmeyen
olaylarda artış olmadığını göstermektedir. Tayside popülasyon çalışmaları, sadece
TSH' nin 0.03 mIU / L veya daha az olması durumunda sağlık riskinin arttığını
göstermektedir. Yukarıdaki yaklaşım, TSH'yi 0,04'ten büyük tutarak ve fT3/fT4,
tT3/rT3 ve T3 ve T4'ün normal aralık seviyelerini sağlamak için laboratuar
testlerini takip ederek herhangi bir olası riski azaltmaktadır. Washington
yasası (RCW.18.130.180), bir kişiye zarar vermediği veya makul olmayan bir
zarar riski oluşturmadığı müddetçe geleneksel olmayan terapilerin ve
yaklaşımların kullanılmasını destekler. Bu yaklaşımda semptomların ve laboratuvar sonuçlarının
yakından izlenmesiyle birlikte güvenlik konusu üzerindeki çalışmalar, tek
başına T4 popülasyon temelli terapötik yaklaşımlarda sunulanın ötesinde hasta
yararı sağlarken herhangi bir zarar riskini azaltmaktadır.
BONUS : İyot seviyenizin düşük olup olmadığını evde basitçe anlamak için yapabileceğiniz basit bir testi (iodine patch test) anlatan ve nasıl yorumlayacağınızı gösteren bir link 👉 https://theheartysoul.com/iodine-and-thyroid-test/?t=TRF
Kaynaklar
1. Wiersinga WM, Duntas L, Fadeyev V,
Nygaard B, Vanderpump MPJ. 2012 ETA guidelines: the use of l-t4 + l-t3 in the
treatment of hypothyroidism. Eur Thyroid J 2012;1:55-71.
2. Jonklaas J, Bianco AC, Bauer AJ,
Burman KD, Cappola AR, Celi FS, Cooper DS, Kim BW, Peeters RP, Rosenthal MS,
Sawka AM. Guidelines for the Treatment of Hypothyroidism. Prepared by the
American Thyroid Association Taskforce on Thyroid Hormone Replacement. Thyroid
2014;24(12):1670-1751.
3. Canaris GJ, Steiner J, Ridgway C. Do
Traditional Symptoms of Hypothyroidism Correlate with Biochemical Disease? J
Gen Intern Med 1997;12:544-550.
4. Garber JR, Cobin RH, Gharib H,
Hennessey JV, Klein I, Mechanik JI, Pessah-Pollack R, Singer PA, Woeber KA.
Clinical practice guidelines for hypothyroidism in adults: cosponsored by the
American Association of Clinical Endocrinologists and the American Thyroid
Association. Endocr Pract. 2012;18(6):988-1028.
5. Burch HB, Burman KD, Cooper DS,
Hennessey JV. A 2013 survey of clinical practice patterns in the management of
primary hypothyroidism. J Clin Endocrinol Metab 99: 2077-2085.
6. Kelly G. Peripheral metabolism of
thyroid hormones: a review. Alt Med Review 2000;5(4):306-333.
7. Bianco AC, Kim BW: Deiodinase:
implications of the local control of thyroid hormone action. J Clin Invest
2006;116:2571-2579.
8. Shoemaker R. “The Biotoxin Pathway.”
The Biotoxin Pathway | Surviving Mold,
www.survivingmold.com/diagnosis/the-biotoxin-pathway.
9. Riedel W, et al. Secretory pattern
of GH, TSH, thyroid hormones, ACTH, cortisol, FSH, and LH in patients with
fibromyalgia syndrome following systemic injection of the relevant
hypothalamic-releasing hormones. Z Rheumatol. 1998;57 Suppl 2:81-7.
10. Lukaczer D. Advanced assessment and
treatment of thyroid dysfunction. Oral presentation at: The Institute for
Functional Medicine Hormone Advanced Practice Module; July, 2017; Chicago, IL.
11. Hoang TD, Olsen CH, Mai VQ, Clyde
PW, Shakir MK, Desiccated thyroid extract compared with levothyroxine in the
treatment of hypothyroidism: a randomized, double-blind, crossover study. J
Clin Endocrinol. 2013 May;98(5):1982-90.
12. Toulis KA Anastasilakis AD, Tzellos
TG, Goulis DG, Kouvelas D. Selenium supplementation in the treatment of
Hashimoto’s thyroiditis: a systematic review and a meta-analysis. Thyroid 2010
Oct;20(10):1163-73.
13. Van Zuuren EJ, Albusta AY,
Fedorowicz Z, Carter B, Pijl H. Selenium supplementation for Hashimoto’s
thyroiditis: summary of a Cochrane systematic review. Eur Thyroid J
2014;3:25–31.
14. Roy S, Loh HH, Effects of opioids on
the immune system. Neurochem Res 1996;21: 1375-1386.
15. Risdahl JM, Khanna KV, Peterson PK,
Molitor TW, Opiates and infection. J Neuroimmunol 1998;83:4-18.
16. Younger, Jarred, et al. Low‐dose naltrexone
for the treatment of fibromyalgia: findings of a small, randomized, double‐blind,
placebo‐controlled, counterbalanced, crossover trial assessing daily pain levels.
Arthritis & Rheumatism 2013 Feb;65(2):529-38.
17. Smith JP, et al. Low-dose naltrexone
therapy improves active Crohn’s disease. American Journal of Gastroenterology
2007;102(4):820-828.
18. Bruce AC, et al. Pilot trial of low
dose naltrexone and quality of life in MS. Annals of Neurology 2010
August;68(2):145–150.
19. Howell JG, Staehling NW, Flanders
WD, et al. Serum TSH, T(4), and thyroid antibodies in the United States
population (1988 to 1994): National Health and Nutrition Examination Survey
(NHANES III). J Clin Endocrinol Metab. 2022: 489-499.
20. Kratzsch J, Fiedler GM, Leichtle A,
et al. New reference intervals for thyrotropin and thyroid hormones based on
National Academy of Clinical Biochemistry criteria and regular ultrasonography
of the thyroid. Clin Chem. 2005 51:1480-1486.
21. Biondi B. The normal TSH reference
range: what has changed in the last decade? J Clin Endocrinol Metab, September
2013, 98(9): 3584-3587.
22. Flynn, RW, SR Bonellie, RT Jun, et
al. Serum thyroid stimulating hormone concentration and morbidity from
cardiovascular disease and fractures in patients on long-term thyroxine therapy.
J Clin Endocrinol Metab 2010;95:1.
23. Andersen S, Pedersen KM, Gruun NH,
Laurberg P. Narrow individual variations in serum T4 and T3 in normal subjects:
a clue to the understanding of subclinical thyroid disease.J Clin Endocrinol
Metab. 2002 Mar;87(3):1068-72.
24. Gaby AR. “Sub-laboratory”
hypothyroidism and the empirical use of armour thyroid. Alt Med Review 2004
(9)2:157-179.
25. Caturegli P, De Remigis A, Chuang K,
Dembele M, Iwama S. Hashimoto’s thyroiditis: celebrating the centennial through
the lens of the Johns Hopkins hospital surgical pathology records. Thyroid
2013. Feb; 23(2):145-50.
26. Canaris GJ, Steiner J, Ridgway C. Do
Traditional Symptoms of Hypothyroidism Correlate with Biochemical Disease? J
Gen Intern Med 1997;12:544-550
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorum Kuralları:
-Lütfen reklam ve tanıtım içeren yorumlar yapmayınız.
-Küfür ve hakaret içeren yorumlar yapmayınız.
-Sadece konu ile ilgili yorumlara cevap verilir.