B12 EKSİKLİĞİ VE YÜKSEKLİĞİ

Yeniden merhaba,

Hastanelerde B12 seviyelerinin takibi artık eskisinden daha sık yapılıyor; ancak testlerin referans değer aralıkları öylesine geniş ki.. Test yapılsa da doğru yorumlanmayınca bir anlam ifade etmiyor. Diğer yandan her zaman tek bir B12 seviye ölçümü ile B12 düzeyine yeterli ya da yetersiz demek mümkün olmamaktadır. B12 seviyesinin vücudumuz için yeterli olup olmadığının değerlendirilmesi için yapılması gereken testleri ve takviye edilirken hangi formların uygun olacağına dair bilgileri bu gönderimde detaylandıracağım.

B12 EKSİKLİĞİ SEMPTOMLARI

Eğer sizde de B12 eksikliği varsa aşağıda sıralanan şikayetleri yaşıyor olabilirsiniz.

• Anemi, cilt renginde solukluk, üşüme
• Zihinsel fonksiyonlardaki berraklığın azalması, konsantre olma  güçlüğü, dalgınlık
• Hafızanın zayıflaması,  aşırı unutkanlık
• Ruh halinde dalgalanma, depressif şikayetlerde artış
• Motivasyon eksikliği
• Yaşamsal ve sosyal konulara karşı ilgi azalması
• Enerji düşüklüğü, yorgunluk ve bitkinlik
• Kas zayıflığı, çabuk yorulma
• Kol ve bacaklarda uyuşukluk, karıncalanma, yanma gibi nahoş belirtiler
• Uyku bozukluğu (B12 melatonin sentezinde rol alır)
• Kulak çınlaması
• Ağız ve dilde aft, dudak kenarında yaralar.

B12 BAKIMINDAN ZENGİN GIDALAR

Deniz ürünleri

• 100 gram ahtapot 36 mcg
• 100 gram mavi midyede 24 mcg
• 100 gram sardalya 10 mcg
• 100 gram ton balığı 2 mcg

Et

• 100 gram kuzu ciğerinde 85 mcg
• 100 gram dana ciğerinde 48 mcg
• 100 gram dana etinde 2 mcg
• 100 gram kuzu etinde 3 mcg

Yumurta

• 100 gramda 1,1 mcg (haşlanmış)

Süt ve süt ürünleri

• 100 gram % 1 yağlı sütte 0,5 mcg 
• 100 gram yoğurtta 0,37 mcg
• 100 gram beyaz peynirde 1-2 mcg
• 100 gram tereyağında 0,2 mcg

B12 Eksikliğinin Nedenleri

• Vücuda yetersiz B12 alımı (Vejetaryen beslenme)
• B12 emilimi için sağlam mide, ince bağırsaklar ve iyi çalışan pankreas gerekmektedir.
• Emilim problemleri ve bağırsak flora bozukluğu, çölyak, crohn
• Yetersiz mide asitliği
• Midede helicobacter pylori
• Antiasit ilaçlar, metformin, bazı antibiyotikler
• Obezite cerrahisi ameliyatları

B12 Emilimini azaltarak B12 eksikliğine  sebep olan faktörler

• Alkol midede inflamasyona neden olarak, asit salgılanmasını azaltır.
• İlerleyen yaş ile mide asit salgısı azalmaktadır.
• Mide ameliyatları ile midenin bir bölümünün çıkarılması
• Doğum kontrol hapları, metformin,ppi ler,tansiyon ilaçları,metranidazol
• Diyabetiklerde mide-bağırsak geçiş süresi yavaşlamıştır, bu da bağırsak florasını değiştirerek B12 emilimini bozar

B12 ÖLÇÜMLERİ , TESTLERİN YORUMLANMASI

Metilasyon organizmanın her noktasında parmağı olan bir döngüdür. B12 de burada çok önemli görevleri olan bir kofaktördür. B12 folat ile elele vererek homosisteine bir CH3 (metil) verip onu metionine çevirir.

  

Dolayısıyla B12 nin Fonksiyonel eksikliğinde metilasyon yavaşlar yani SAM (S-adenozil metiyonin) üretilemez.

SAM ise başta SİNİR LİFİ MİYELİNİZASYONU olmak üzere pek çok fonksiyon için elzemdir.  O nedenle B12 nin kandaki miktarına bakıp düşükse takviye verip değilse sayfayı çeviremeyiz.

Soru “kanda yeterince B12 var mı?” dan daha fazlasıdır. Soru “vücudumdaki B12 vitamini yapması gerekeni yapıyor mu?" yani “fonksiyonel anlamda yeterli mi?” olmalıdır.

Vitamin B12 metabolizmada metilasyon harici diğer bir görevi ise Metil-Malonil-koA yı Süksinil-koA ya çevirmektir. Eğer vitamin B12 metil-malonil-koA yı süksinil-koA ya çeviremezse Metil Malonik Asit (MMA) dokuda birikir. MMA ise bir miyelin destabilizanıdır.

Yani vücutta MMA birikip düzeyi artıyorsa B12 fonksiyonel anlamda mitokondride yapması gereken görevini yapamıyor demektir. Metil malonik asiti süksinik asite çeviremiyor demektir. Bu yönüyle MMA testi Vitamin B12 nin fonksiyonunu ölçen bir testtir.

Şöyle ki B12 düzeyi 400 pg/ml olmasına rağmen MMA normal yani B12 iş görüyor olabilir ya da B12 800 pg/ml olmasına rağmen MMA yüksek yani işgörmüyor olabilir.

Vitamin B12 metabolizmada metilasyon harici diğer bir görevi ise Metil-Malonil-koA yı Süksinil-koA ya çevirmektir. Eğer vitamin B12 metil-malonil-koA yı süksinil-koA ya çeviremezse Metil Malonik Asit (MMA) dokuda birikir. MMA ise bir miyelin destabilizanıdır.

Yani vücutta MMA birikip düzeyi artıyorsa B12 fonksiyonel anlamda mitokondride yapması gereken görevini yapamıyor demektir. Metil malonik asiti süksinik asite çeviremiyor demektir. Bu yönüyle MMA testi Vitamin B12 nin fonksiyonunu ölçen bir testtir.

Şöyle ki B12 düzeyi 400 pg/ml olmasına rağmen MMA normal yani B12 iş görüyor olabilir ya da B12 800 pg/ml olmasına rağmen MMA yüksek yani işgörmüyor olabilir.

Şunu asla unutmamak gerekir ki Vitamin B12 eksikliği hiçbir zaman yalnızca Vitamin B12 eksikliği, nöropati ve anemi değildir: Metilasyon döngülerinin tamamı etkilenmiş demektir. Yani bu da şu demektir Vitamin B12 eksikliğini klinik olarak değerlendirirken laboratuar kağıdındaki rakamı değil, B12 eksikliğinin metabolizmadaki fonksiyonel sonuçlarını aramak ve düzeltmek gereklidir.

Kalıcı olabilecek nörolojik defektleri önlemek için uyanık olmak ve tedavide gecikmemek önemlidir.

Çünkü günümüz tıbbi yaklaşımında kan vit b12 düzeyiniz 200 pg/ml ise normal denerek b12 eksikliği görmezden gelinmekte adeta nöropatiye , DNA hasarına davetiye çıkarılıyor.

Fonksiyonel anlamda optimum vit B 12 değerleri  700 - 1.000 pg/ml dir. Bunun altı düşüktür. Ancak bu değer ve üstü size B12 fonksiyonunu garanti etmez, ama altında iseniz riske giriyorsunuz demektir.

! Çok yüksek vit B12 değerlerine de temkinli yaklaşmak gerekmektedir. Çok yüksek düzey vit B12 değerleri myeloproliferatif hastalıklarda, karaciğerin her türeden harabiyetinde, ayrıca meme ve kolon Ca gibi solid tümörlerde de görülebilir. Karaciğer kobalamin depolarından sızma ve karaciğer tarafından sentezlenen taşıyıcı proteinlerde artış gibi nedenlerle kobalamin düzeyleri yüksek görünse de bu B12 , transkobalamin I ve II ye bağlıdır ve aktif değildir. Zaten bu yüzden viral hepatit ve sirozda da yüksek B12 değerlerine rastlanabilir; ama bu olumlu bir anlam taşımaz.

B12 eksikliği riski yüksek olan, ya da daha önce bahsettiğim şikayetleri yaşayan bireylerin bir hekim kontrolünde

• Vitamin B12,
• Folat,
• Homosistein,
• Ferritin
• kan veya idrarda metil malonik asit (MMA)

seviyelerine baktırması doğru tanı için ve pek çok hastalığın tanı ve tedavisi için çok önemlidir.

Diğer yandan kan test panelindeki MCV, MCH, MCHC, RDW, WBC parametreleri de B12 eksikliğini değerlendirmede önemlidir. 

Daha ileri durumlarda MTHFR Gen mutasyonu olup olmadığına bakılması gerekebilir. (Bu konuyla ilgili gönderilerime de gözatabilirsiniz) Bu gende ne kadar çok mutasyon olursa, detoksifikasyonun yapılabilmesi ve bedenin maksimum seviyede çalışabilmesi adına, B12, folik asit ve B6 vitaminlerine daha çok ihtiyaç duyulur.

Ayrıca çok sık kullanılmayan bir tetkik olan holotranskobalamin düzeyi kandaki aktif B12 formunu ölçebilir.

Sonuç olarak

Serum kobalamin seviyeleri düşük ise metilkobalamin tedavisi doğru olur.

Referans değerlerinin içinde veya üzerinde B12 düzeyleri gördüğünüzde, MMA ve homosistein yüksek ise veya klinik bulgular uyumlu ise metilkobalamin tedavisi doğru olur.

Kanda ölçülen B12 değeri toplam KOBALAMİN değeridir. Yani bu ölçüm siyanokobalamin, hidroksikobalamin, adenozilkobalamin ve metilkobalamin in toplamıdır.

Kan tetkiklerinde ideal yükseklikte B12 seviyelerinin yanında homosistein yüksekliği görülüyorsa bu ölçülen B12 değerinin aslında bir kısmının fonksiyonel olmadığının bir göstergesi olabilir.

B12 nin doğal formları

• hidroksikobalamin
• adenozilkobalamin 
• metilkobalamindir.

B12 nin aktif formları

• metilkobalamin 
• adenozilkobalamindir.

Metilasyon çarkını çeviren B12 formu metilkobalamindir.Adenozilkobalamin mitokondride görevli B12 formudur.O nedenle metilkobalamin daha çok sinir sistemi ilişkili çalışırken, adenozilkobalamin enerji, kas hatta sindirim sisteminde daha iyi çalışıyor.

Adenozilkobalamin eksikliğinde; kronik yorgunluk, kas güçsüzlüğü, istenmeyen kilo kaybı, uykuya meyilli olma hali ve sindirim sorunları ortaya çıkabiliyor.

Bu nedenle hem metilkobalamin hem adenozilkobalamin içeren takviye formu tercih edilebilir. Adenozilkobalamin yanında metilkobalamin alınması folik asitin çalışması için önemlidir.

Hem siyanokobalamin hem de hidroksikobalaminin ise emilimi aktif formlara göre düşüktür. O nedenle ikisinin de enjeksiyon formları yaygındır.

Ayrıca hidroksikobalamin uzun etkili form yani depo form olarak düşünülebilir ama tabii etkisinin ortaya çıkması için aktif forma dönüşmesi gerekiyor.

Hap Mı İğne Mi

• B12 iğneleri tehlikeli anemisi ya da B12 seviyesinde ciddi düşüşler görülen kişiler için önerilir. Metil-B12, emilimi hızlandırmak ve kas depolarını yenilemek için doğrudan kas dokularına enjekte edilebilir.

GENEL OLARAK BAKARSAK AŞAĞIDAKİ GİBİ  ÖZETLEYEBİLİRİZ:

SİYANOKOBALAMİN
- En kötü formu
- En popüler formu
- Multivitaminlerde, B komplekslerde yaygın kullanılan formdur
- Daha ucuz ve üretimi daha kolay
- Siyanokobalamin laboratuvarlarda sentezlenir ve insan vücudunda doğal olarak oluşmaz. Sentetiktir.
- Emilimi aktif formlar olan metilkobalamin ve adenozilkobalamine göre düşüktür.
- Sisteminize girdikten sonra vücudunuz onu metilkobalamine dönüştürür. Ancak aktif hale dönüşmesi bazı durumlarda (mthfr gen mutasyonu, ağır metal maruziyeti) zordur.

HİDROKSİKOBALAMIN
- B12 eksikliğini tedavi etmek için kullanılan, insan yapımı enjekte edilebilir B12 vitamini formu.
-Hidroksikobalamin biyoyararlanımı siyanokobalaminden daha iyidir, aktif form olan metilkobalamine dönüşümü daha kolaydır
- Oksidatif stres için mükemmeldir.
- İyi tolere edilir.
- Emilimi aktif formlar olan metilkobalamin ve adenozilkobalamine göre düşüktür.

METiLKOBALAMİN
- Anemiye uygun.
- Metilasyon çarkını çeviren B12 formu
- Homosisteini azaltmaya yardımcı olur.
- Ağrıyı yönetmek, sinir sağlığını geliştirmek, sinir sistemi sorunları, nöropatiler, ağır metal detoksu, tiroid sorunları için kullanılır.
- Uyku-uyanma ritim problemlerini giderir,
- Metilkobalamin eksikliğinde; depresyon, psikolojik problemler, demans (bunama), kansızlık, sinir hasarı, yorgunluk ortaya çıkıyor.

ADENOZİLKOBALAMIN
- Mitokondride görevli B12 formudur.
- Krebs döngüsünü ve hücresel enerji üretimini destekler. Enerji sorunlarında aklınızda olsun.
- O nedenle adenozilkobalamin enerji, kas hatta sindirim sisteminde daha iyi çalışır.
- Adenozilkobalamin eksikliğinde; kronik yorgunluk, kas güçsüzlüğü, istenmeyen kilo kaybı, uykuya meyilli olma hali ve sindirim sorunları ortaya çıkabiliyor.
-Mükemmel sinir desteği de sağlar.

İPUCU:
SIBO ve emilimi etkileyen bağırsak rahatsızlıkları varsa dil altından alınan B12 takviyesi tercih edilmelidir.

.......................................................................................................................................

Gitmeden geceye bir müzik bırakayım  🎶

Sevgiler, yeliz