HİSTAMİN İNTOLERANSI

Son derece sağlıklı beslenmenize rağmen sindirim problemleriniz bitmiyor, açıklanamayan migren ağrılarınız mı oluyor ya da sürekli bir kaygı hali mi yaşıyorsunuz? Kadınsanız adetleriniz sancılı ve düzensiz mi? Turşu yediğinizde, sirke tükettiğinizde yüzünüz mü kızarıyor? Muz, avokado ya da patlıcan yediğinizde kaşınıyor, burnunuz akıyor, öksürüyor musunuz? Bu sorunlar size tanıdık geliyorsa histamin intoleransınız olabilir.

Histamin intoleransı günümüz tıp pratiğinde ilk anda akla gelmeyen ve fazla dikkate alınmayan sıklıkla da alerji ile karıştırılan bir klinik tablodur. Bundan dolayı bu tür sorunları yaşayan hastalar kendilerine bir türlü teşhis konamadığından ve tedavi olamadıklarından yakınırlar.

Eğer siz de bu şikayetlerden bazılarını uzun süreden beri yaşıyorsanız ve bir türlü çaresini bulamadıysanız, sizde de “histamin intoleransı” akla gelmelidir.Bu konuda yaptığım araştırmaları bu gönderide derledim.

Antihistaminik kavramının alerjiyi çağrıştırmasından dolayı HİSTAMİN dendiğinde akla öncelikle alerji gelmektedir. Ancak histamin intoleransı alerjiden farklı bir durumdur.

GIDA ALERJİSİ tüketilen gıdalara karşı geliştirilen anormal immunolojik cevaba  denmektedir. HİSTAMİN İNTOLERANSI ise, histamine karşı oluşturulan immunolojik olmayan anormal fizyolojik bir cevap olarak tanımlanabilir.

Histamin aslında  vücudumuz için zararlı bir madde değildir. Tersine ihtiyaç duyulan ve vücudumuz için gerekli olan bir maddedir. Bağışıklık sistemi için gereklidir, mide asidinin salgılanmasında rolü vardır ve sinir hücrelerinin iletişiminde görev alır.

Sorun histaminin kendisiyle ilgili değil, FAZLA SALINIMI VEYA YETERSİZ YIKILIMI SEBEBİYLE VÜCUTTA AŞIRI YÜKSELMESİ ile alakalıdır.

HİSTAMİN NEDİR?

• Histamin, vücutta sentezlenebilen ve aynı zamanda bazı gıdalarda da bulunan bir kimyasaldır.
• Vücudun önemli sistemleri olan bağışıklık, sindirim ve nörolojik sistemlerinde rol oynar.
• Vücutta “bazofil”, “eozinofil” ve “mast hücreleri” adı verilen bağışıklık hücreleri tarafından üretilir. 
• Histamin en çok cilt, bağırsaklar, akciğerler ve midede; daha az olarak da beyin ve kalpte bulunur.
• Histaminin 4 farklı reseptörü vardır. Bunlar H1, H2, H3 ve H4 reseptörleridir. Her reseptörün farklı işlevleri vardır. 

HİSTAMİNİN GÖREVLERİ

• Bağışıklık sisteminin bir öğesi olarak salgılanarak alerjik reaksiyonlara yol açar, lokal bağışıklık ve sistemik enflamasyondan sorumludur .
• Aynı zamanda midenin ve bağırsakların normal fizyolojik çalışması üzerinde de etkisi olan bir nörotransmitterdir.
• Histamin enflamasyon yaratan bir duruma cevap olarak salınır ve kılcal damarların geçirgenliğini artırır. Damar geçirgenliği artınca bağışıklıktan sorumlu olan hücreler ve protein yapısındaki bazı moleküller dokuya geçerek patojenlere ve toksinlere karşı mücadeleyi başlatır. Bir arının sokması veya sivrisinek ısırması sonrasında ortaya çıkan kızarıklık, şişlik ve kaşıntı histaminin etkisiyle ortaya çıkar. Dolayısı ile histaminin bu etkileriyle şimdiye kadar karşılaşmamış olan bir tek kişi bile yoktur.
• Histamin “histidin” isimli bir amino asitten yapılır. Histidin özellikle fermente gıdalar başta olmak üzere birçok gıdanın içinde bulunan bir amino asittir.
• Bağırsak florasında bulunan bazı bakteri türlerinin de histidin ve histamin ürettiği bilinmektedir. Başka bazı bakteriler de üretilen fazla histamini yıkarak yok etmektedir.

HİSTAMİN İNTOLERANSI BELİRTİLERİ

• Baş ağrısı ve migren
• Kan basıncında değişiklikler, düşük tansiyon 
• Uykuya dalamama, uykuyu sürdürememe
• Bağırsak rahatsızlıkları, karın ağrısı, şişkinlik, gaz
• Sebebi bulunamayan ishal veya kabızlık
• Crohn hastalığı
• Hazımsızlık, reflü, mide rahatsızlıkları 
• Öksürük
• Astım 
• Egzema, ürtiker, deride kızarıklık, kabarcık ve döküntü
• Ateş basması, yüz kızarıklığı, yüzde şişlik 
• Panik atak, sıkıntı, anksiyete
• Nezle ve burun akıntısı
• Gözlerde kaşıntı, kızarıklık ve sulanma 
• Sancılı adet görme ve adet düzensizlikleri
• Çarpıntı, Kalp ritminde bozukluk 
• Burunda dolgunluk ve doluluk hissi,
• Nefes alıp vermede güçlük, nefes darlığı
• Kaslarda ağrı,
• Yorgunluk
• Vertigo

HİSTAMİN İNTOLERANSI SEBEPLERİ

• Histamin içeren besinlerin fazla tüketilmesi
• Helikobakter pilori ya da bağırsak mantarları tarafından aşırı histamin salınması (2)
• Kişinin mide ve bağırsaklarındaki iltihaplı hastalıklar nedeniyle gıdalarla alınan histamini elimine edecek “diamin oksidaz” enzimini salgılayamaması ya da yetersiz salgılaması
• Histamini parçalayan “N-Metil Transferaz” enziminin yapımını engelleyen, metilasyon sorunları ve genetik bozukluklar (MTHFR gen mutasyonu)
• Mast hücrelerinin çeşitli sebeplerle (ağır metal vb) aşırı aktif hale gelmesi

HİSTAMİN NEDEN YÜKSELİR? 

• Gerekli olan durumlarda histamin salınımı normaldir ve olması gereken bir cevaptır. Histamin görevini tamamladıktan sonra 2 ayrı enzim tarafından parçalanarak yok edilir ve bu sayede vücutta sorun yaratma ihtimali ortadan kalkar . Bu enzimlerden bir tanesi “diamin oksidaz”, diğeri ise “N-metil transferaz” enzimleridir.

• Diamin oksidaz ince bağırsaktan salgılanan bir enzimdir. Eğer ince bağırsakta iltihap ya da SIBO olarak adlandırılan aşırı bakteri üremesi gibi bir durum varsa, bu kişiler yeterli diamin oksidaz enzimi salgılayamazlar ve histamin yıkılımı olumsuz etkilenir. Midesinde helikobakter pilori olanlar, ya da bağırsağında mantar bulunanlar da histamin fazlalığına bağlı sorun yaşayabilirler.

• Histaminle onu parçalayan enzimler arasındaki ilişki olması gerektiği gibiyse gelişen bu fizyolojik olaylar herhangi bir sıkıntı yaratmadan yürütülür. Bu yüzden histamin birçok insanda herhangi bir probleme yol açmaz. Fakat bazı insanlarda bu süreci bozan potansiyel sebepler vardır ve bu kişiler histaminle ilgili problem yaşarlar. 

HİSTAMİNDEN ZENGİN GIDALAR

• Mayalı alkollü içkiler, özellikle şarap, şampanya ve bira
• Mayalı gıdalar: turşu, sauerkraut, kombu çayı, sirke, yoğurt, peynir, ayran, kefir, boza vb)
• Ekşi maya ve ekşi maya ile yapılan ürünler,
• İşlenmiş etler: salam, sucuk, pastırma, sosis
• Kurutulmuş meyveler: kayısı, erik, incir, üzüm, dut kuruları ve pestilleri
• Turunçgiller
• Ketçap, mayonez, soya sosu,
• Keçi peyniri dahil eski peynirler
• Kuruyemişler: ceviz, kaju, yerfıstığı
• Sebzeler: avokado, patlıcan, ıspanak, domates
• Midye, ıstakoz gibi kabuklu deniz ürünleri,
• Bazı balık çeşitleri: uskumru, ton, hamsi, sardalya ve tütsülenmiş balıklar
• Tüketilme zamanı geldiği halde bekletilmiş tüm besinler histamin bakımından zengindir.

NOT 1: Burada önemli bir nokta var o da şu; eğer histamin intoleransınız varsa taze şeyler yemelisiniz. Yani salamura, tütsülenmiş, işlenmiş, eskitilmiş, kurutulmuş, mayalanmış, fermente gıdalardan uzak durmalısınız!

NOT 2: Eğer bir gıda histamin içeriyorsa ne pişirme, ne dondurma ne de konserve etme işlemi gıdadaki histamini yok etmez

NOT 3: Hem balıkta hem de yoğurtta histamin bulunduğu için, aynı anda tüketilince vücuttaki histamin miktarının artmasına bağlı olarak bazı sorunlar baş gösterebilir. Balığın yoğurt ile tüketilmemesi gerektiğine dair algı da bu yüzden oluşmuştur. Her iki gıda da taze olduğu müddetçe, birlikte tüketilmelerinde hiçbir sakınca yoktur.

HİSTAMİN SALGILATAN GIDALAR

• Alkollü içecekler
• Çilek
• Muz
• Papaya
• Ananas
• Çikolata/kakao
• İnek Sütü
• Kuruyemişler
• Domates
• Buğday rüşeymi
• Kabuklu deniz ürünleri
• Gıdaların yapımında ve tatlandırılmasında kullanılan katkı maddeleri, boyalar ve koruyucuların histamin içeriği düşük olmasına rağmen vücutta histamin salgılanmasına sebep olurlar.

DAO ENZİMİNİ BLOKE EDEN GIDALAR

• Alkol
• Enerji içecekleri
• Siyah çay
• Mate çayı
• Yeşil çay

Diamin Oksidaz (DAO) Enzimini Düşüren Sorunlar,

• Genetik yatkınlık dolayısıyla daha az Diamin oksidaz (DAO) sentezlenmesi,
• Vücuttaki östrojen hormonu düzeyinde oluşan dalgalanmalar,
• Uzun süreli olarak doğum kontrol hapı kullanımı,
• Vücutta çinko eksikliği,
• Vücutta bakır eksikliği,
• Vücutta B6 vitamini eksikliği
• Diamin oksidaz (DAO) enzimi bağırsaklarda ince bağırsak mukozası hücreleri tarafından üretilmektedir. Bu sebeple de bağırsakları, özellikle bağırsak çeperini etkileyen tüm sorun ve hastalıklar ince bağırsak mukozası hücrelerinin Diamin oksidaz (DAO) enzimi sentezlenmesini etkilemektedir.
• Gluten entoleransı, çölyak,artmış bağırsak geçirgenliği, SİBO, crohn, ülseratif kolit
• İlaçlar: Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (ibuprofen, aspirin) , Antidepresanlar Antihistaminikler
• Mide asidini azaltan bir ilaç sınıfı olan histamin blokerleri histamin intoleransını önlemeye yardımcı gibi görünse de aslında DAO düzeylerini düşürmektedir.

gibi durumlarda ve yukarıda sıralanan besinlerin fazlaca tüketilmesi halinde vücutta fazlaca histamin salgılanır.

HİSTAMİN İÇERİĞİ DÜŞÜK OLAN BESİNLER

• Taze etler ve et ürünleri,
• Günlük tüketilen balıklar,
• Ananas, muz, narenciye, avokado ve çilek dışındaki meyveler,
• Yumurtanın sarısı,
• Pirinç,
• Domates, patlıcan, ıspanak dışındaki sebzeler,
• Zeytin ve zeytinyağı

HİSTAMİN İNTOLERANSI TANISI

DAO aktivitesi ve kanda histamin ölçülerek referans aralıklara göre histamin intoleransı tanısı konabilir. DAO aktivitesi daima kan histamin düzeyleri ile birlikte analiz edilmelidir. DAO yetersizliği genetik olabileceği için DAO enzimi  moleküler analizi ile genetik değişkenler laboratuvar testleri ile belirlenebilir

HİSTAMİN İNTOLERANSI TEDAVİSİ

Besin Günlüğü Tutma ve histaminden fakir diyet:Yukarıda sıralanan besinlerin ve ilaçların bir zararı olup olmadığını, yan etki gösterip göstermediğini anlamanın en iyi yolu, besin günlüğü tutmaktır. Kişi her gün hem şikayetlerini hem de yediklerinin ve içtiklerinin tümünü yazarsa, şikayet durumuna göre aralarında bir ilişki olup olmadığını daha kolay bir şekilde anlayabilir. Özellikle de kişinin migren ve fibromiyalji ağrıları çok arttığı zamanlarda ise histamin içeriği düşük besinlerle ve Diamin oksidaz (DAO) enzimini artıracak şekilde beslenmesi kesinlikle faydalı olacaktır.

Bağırsak florası düzenlenmelidir: Eğer varsa candida istilası yok edilmeli ve sağlıklı bağırsak florasının oluşturulması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bağırsak florasındaki bazı bakteriler histamin sentezlerken, bazı bakteriler de histamini parçalayarak yok ederler. Örneğin lactobasillus casei, lactobasillus delbrueckii ve laktobacillus bulgaricus gibi bakteriler histamin üretirlerken , lactobasillus plantarum, bifidobakterium infantis, lactobacillus rhamnosus gibi bakteriler de histamini parçalayarak yok ederler

Geçirgen bağırsak sendromu (leaky gut) tedavi edilmelidir: Bağırsak geçirgenliğinin bozulması sindirilmemiş gıda parçacıklarının, patojen organizmaların ve toksinlerin yoğun bir şekilde vücuda girmesine yol açar. Bu durum bağışıklık sistemini alarma geçirir ve mast hücreleri de dahil olmak üzere birçok bağışıklık mekanizmasını aktive eder.

Düşük histaminli diyet: Diyet yalnızca dışarıdan alınan histamini azaltmak yönünde katkıda bulunur. Mast hücre aktivitesinde bozukluk varsa bu durumda diyetin doğrudan bir etkisi olmaz. Dolayısı ile histaminden fakir bir diyet uygulamak sorunu bir miktar rahatlatsa da tam anlamıyla ortadan kaldırmaya yeterli olmayabilir.

Histamin intoleransında en başta kısıtlanması gerekenler fermente gıdalardır. Sağlıklı olduğu için sık sık tüketilmesini önerilen turşu, yoğurt, kefir, sirke, peynir, boza, şalgam suyu, tarhana vs. gibi fermente gıdaları histamin intoleransı olan hastalara önerilmez.

Diamin oksidaz (DAO) takviyesi:Bir tür besin takviyesi olarak satılan Diamin oksidaz (DAO) enzimi bağırsaklardan emilmez, kendisi lokal olarak etkilidir. Maksimum düzeyde bir etki için yemeklerden yarım saat önce alınması önerilir. Bu şekilde vücutta histamin düzeyleri düşürülür.Doktor kontrolünde kullanılması doğru olacaktır.

Stres kontrol altına alınmalıdır: Fiziksel ve psikolojik streste kortizolün (stres hormonu) arttığını biliyoruz. Bu hormon mast hücrelerinden histamin ve diğer mediyatörlerin deşarjına yol açmaktadır. O yüzden stresi kontrol almak yaşanan sorunun hafifletilmesi için oldukça önemlidir

Uyku düzeni sağlanmalıdır

Detoks: Ağır metal birikimi varsa buna yönelik tedbirler alınmalıdır.

Akupunktur ve Ozon tedavisi: Tedavi süresince anti-enflamatuvar ve otonom sinir sistemini dengeleyici etkisinden dolayı Akupunktur tedavisinden yararlanılabilir. Histamin intoleransında  kullanılabilecek tedavi seçeneklerinden bir tanesi de Ozon tedavisidir. Ozonun anti-enflamatuvar ve bağışıklık sistemini düzenleyici (immün modülasyon) etkisinden yararlanılabilir.

Histamin artışına yol açan ilaç kullanıyorsanız (doğum kontrol hapları, prozac, effexor, zoloft, cefuroksim, klavulanık asit, asetilsistein, verapamil..) eşdeğer başka bir ilaçla değiştirilmesi sorunun çözülmesi yönünde olumlu bir katkıda bulunabilir.

• Doğal olmayan, katkı maddesi içeren besinler tüketilmemeli,
• Besinler mümkün olan en doğal ve taze halleri ile tüketilmeli,
• Taze balık, yeşillikle beslenmiş hayvanın kırmızı eti, yeşillikler, bitter çikolata, kabuklu patates, kök sebzeler gibi çinko, bakır, omega 3 ve B6 vitamininden zengin besinlerle beslenilmeli

Kaynaklar:

https://academic.oup.com/ajcn/article/85/5/1185/4633007

https://draxe.com/health/histamine-intolerance/

https://synevo.com.tr/tr/Histamin-Intoleransi

http://www.goksinbalim.com.tr/makaleler/makaleler/histamin-intoleransi-gecmeyen-bazi-sikayetlerinizin-altindaki-gizli-sebep-olabilir-1-bolum